Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) Davası

Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) Davası Nedir?

Hukukumuzda taşınır veya taşınmaz bir malın haklı bir nedene dayanmaksızın zilyeti olan üçüncü bir kişi tarafından kötüniyetli şekilde kullanılması karşılığında talep edilen bedele ecrimisil veya haksız işgal tazminatı denilmektedir. Yani kişinin başkasına ait bir eşya veya taşınmazı kötüniyetli ve haksız bir şekilde kullanması sonucunda hak sahibine ödemesi gereken bedeldir. Haksız zilyedin başkasına ait bir eşyaya hiçbir kanuni hakka dayanmaksızın müdahale etmesi ve ondan yararlanması mülkiyet hakkının ihlali niteliğindedir. Ecrimisil davasında davacının zararı olduğunu ispat etmesi gerekmemektedir. Malın rıza olmadan haksız şekilde kullanıldığı ve o maldan yarar sağlandığının ispatı haksız işgal tazminatı (ecrimisil) talep etmek için yeterli olmaktadır.

Ecrimisil Bedeli Nasıl Talep Edilir ?

Ecrimisil davası uygulamada belirsiz alacak davası şeklinde açılan ve haksız işgal nedeniyle mal sahibinin bedel talep ettiği bir davadır. Ecrimisil davası malın zilyedi olmayan hak sahibi tarafından kötü niyetli zilyete karşı açılır. Davanın açılmasından önce ihtarname gönderme şartı bulunmamaktadır. Ancak mevcut durumun koşullarına göre ihtarname göndermek faydalı olabilir. Bu durumun avukatınız tarafından değerlendirilmesi fazladan ihtar masrafı ödemeniz veya davanızın reddi ihtimalleri neticesinde maddi kayıp ihtimalinden kurtarmaktadır. Açılan davada hakim davaya konu malların hangi dönemlerde kim tarafından kullanıldığını ve malı kullanan kişinin kötüniyetli olup olmadığını tespit eder. Ecrimisil miktarı keşif ve bilirkişi incelemesinden sonra belirlenmektedir.

Ecrimisil Davası Ne Kadar Sürer ?

Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) davası açıldığı mahkemenin yoğunluğuna göre 1 yıl civarında sonuçlanmaktadır. Ancak kararın İstinaf ve Temyiz edildiği durumlarda yargılama süresi uzayabilir. İstinaf veya temyiz edilse dahi karar icra edilebilir ve çıkan miktar davalıdan icra yoluyla alınabilmektedir.

Kimler Ecrimisil Talep Edebilir ?

Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) davasını taşınır ya da taşınmaz malı üzerinde haksız şekilde işgal durumu mevcut olan üstün hak sahibi (mülkiyet vs.) kişi veya kişiler açabilir. Ecrimisil talep eden kişinin somut bir zarara uğraması şartı aranmaz. Ancak haksız işgal ve kullanımdan dolayı diğer tarafın bir yararı olmuşsa ecrimisil talep edilebilir.

Ecrimsil Talep Etmenin Şartları Nelerdir ?

Ecrimisil talep edilmesi için birtakım şartlar aranmaktadır. Yargıtay; ecrimisil talep edilebilmesi için, işgal eyleminde bulunan kişinin kötü niyetli olması ve bu işgal sonucu hak sahibinin zarara uğramasını gerekli görmektedir.

a)Haksız İşgal

Bir malın zilyetliğinin tamamen ele geçirilerek malın elde tutulması ve söz konusu malın ele geçirilmesinin hukuka uygun bir nedene dayanmaması durumunda haksız işgalden söz etmek mümkündür. Haksız işgalde hak sahibinin başta hiç rızası olmadığı bir başka deyişle haksız işgalden haberdar olmaması mümkün olduğu gibi, çeşitli şekilde verilen rızanın son bulması ya da hak sahibi tarafından geri alınması da mümkündür. Haksız işgal eden kişinin kusurunun olup olmadığı önemsizdir.

b)Haksız İşgalin Kötüniyetli Zilyet Tarafından Gerçekleştirilmesi

Ecrimisil talep edilebilmesi için haksız işgalin varlığı ile birlikte söz konusu haksız işgalin kötü niyetli haksız zilyet tarafından gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. İşgal bir kanuni bir hakka dayanıyorsa yahut işgal eden kişi iyiniyetli ise ecrimisil talep edilemeyecektir. İyiniyet için işgal eden kişinin haksız kullanımı bilmemesi veya bilemeyecek durumda olması hali örnek verilebilir. İyiniyetli zilyet yalnızca malı uygun şekilde geri vermekle yükümlüdür, tazminat ödeme borcu bulunmamaktadır.

c)Haksız İşgal Nedeniyle Bir Zarar Meydana Gelmesi

Ecrimisil talep edilebilmesi için haksız işgalin varlığı ve söz konusu haksız işgalin kötü niyetli haksız zilyet tarafından gerçekleştirilmiş olmasının yanı sıra, hak sahibinin zarara uğraması şartı aranmaktadır. Burada zarar kavramı mala verilen zarardan farklı şekilde anlaşılmalıdır.

Hak sahibinin ecrimisil talep etmesi için ayrıca zarara uğraması şart olmayıp, haksız zilyedin işgale konu şeyden yararlanması ve işgale konu şeye hak sahibinin rızası olmadan müdahalede bulunması ecrimisil talebi açısından yeterli olacaktır

Zarar ile ilgili Yargıtay’ın bir kararında; “ … Bir kimsenin başkasına ait olduğunu bildiği taşınmazı, hukuki bir dayanağı olmadan kendi malı gibi kullanması ve dolayısıyla ekonomik yarar sağlamasının bir karşılığının olması gerektiği, bu bakımdan bu yeri kullanan kişinin hak sahiplerine haksız işgal tazminatı ödemek zorunda olduğu, haksız olarak kullanılan taşınmazın ekonomik tahsis amacı itibariyle gelir elde etmeye özgülenmemiş olmasının sonuca etkili bulummamasına göre…” Yargıtay HGK, 19.03.2014, E: 2013/752, K: 2014/334

Yargıtay’a göre haksız işgal nedeniyle ecrimisil tazminatı olarak istenebilecek zarar şu şekilde tespit edilmektedir; 

1) Haksız işgalden doğan normal kullanma sonucu malın eskimesi şeklindeki olumlu zarar,

2) Kullanmadan doğan zarar,

3) Malik ya da zilyetin yoksun kaldığı fayda ecrimisilin kapsamını belirler.

Ecrimisil Davasında Zamanaşımı Süresi Kaç Yıldır?

Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) 5 yıllık zamanaşımına tabidir. 5 yıllık süre dava açıldığı tarihten geriye dönük olarak tespit edilir. Davayı açan taraf kanunen 5 yıldan önceki dönemlere ilişkin ecrimisil kapsamında talepte bulunamaktadır.

Ecrimisil Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir ?

Ecrimisil davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Diğer kanunlardaki özel hükümler saklıdır. Yetkili mahkeme ise haksız fiil sonucunda zararın ortaya çıktığı yer yahut davalının yerleşim yeri mahkemesidir.

Mülkiyet Hakkının Birlikte Kullanıldığı (Paylı veya Elbirliği Mülkiyet) Durumlarda Ecrimisil

Haksız işgale konu taşınmaz, paylı mülkiyet ya da elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olabilir. Söz konusu taşınmazlar birlikte mülkiyet dışındaki herhangi bir üçüncü kişi tarafından haksız kullanılabileceği gibi, paylı mülkiyette paydaşlardan biri ya da birkaçı, elbirliği mülkiyetinde ise ortakların biri ya da birkaçı diğer paydaş ve ortakların aleyhine olacak şekilde taşınmazdan haksız yararlanabilir. Bu durumda üçüncü kişi olan kötü niyetli haksız zilyetten ve paydaş ya da ortak olan kötüniyetli haksız zilyetten ecrimisil talep edilebilmektedir.

Elbirliği mülkiyetine tabi taşınmaza yönelik dışarıdan bir üçüncü kişinin haksız işgali halinde ortaklardan her biri TMK 702/IV’e göre; söz konusu haksız işgalin önlenmesini ve ortadan kaldırılmasını talep edebilir ve söz konusu hükümden tüm ortaklık faydalanır. Ancak ortaklardan biri ya da birkaçının diğer ortakların menfaatine yönelik olacak şekilde taşınmazın tamamına yönelik ecrimisil davası açması ecrimisil talebinin ortaklıktaki hakları korumaya yönelik olmadığın bahisle  olanaklı olmayıp, söz konusu halde ortakların oybirliği ile karar almaları ve birlikte hareket etmeleri zorunluluğu vardır. Yani elbirliği ile mülkiyet halinde ecrimisil tüm malikler ile ortak şekilde talep edilmelidir.

Paylı mülkiyet açısından paydaşlar kendi payları için ecrimisil açısından serbestçe dava açabilirler ancak paydaşlardan birinin malın tamamı hakkında ecrimisil davası açma hakkı bulunmamaktadır.

Paydaşların Birbirlerine Karşı Ecrimisil Davası Açma Hakkı

Paydaş ve ortakların birbirlerine yönelik ecrimisil taleplerinde “intifadan men” şartı aranmaktadır. Yani bir paydaş ya da ortağın hakkından fazlasını işgal eden diğer paydaşın ya da ortağın, fazladan işgal ettiği yerin kullanımına itiraz etmesi, söz konusu kullanımı engellemesi anlamına gelmektedir. Kısaca diğer paydaş için kullanma ve yararlanma hakkından men edilmesi talebi intifadan men olarak tanımlanmaktadır. Hakkını kullanamayan paydaş ya da ortağın, buna sebep olan diğer paydaş ya da ortağa, ortak yerden kendisinin de yararlanma isteğinde olduğunu bildirme hakkı bulunmaktadır. İntifadan men, yemin dahil her türlü delil ile ispatlanabilir, intifadan men için diğer paydaşlara ihtarname de gönderilebilmektedir. Paydaşlar arasında ecrimisil davası açmak için intifadan men dava şartı olarak kabul edilmektedir. Örneğin miras kalan bir taşınmazda kardeşler arasında birinin malı kullanamaması sonucunda diğerinden ecrimisil talebi etmesi için intifadan men şartını yerine getirmesi gerekmektedir. Bu şartın yerine getirilmesi ecrimisil davası için gerekli ve önemlidir.

Ecrimisil Davasında Faiz

Ecrimisil talebine ilişkin davalarda “yasal faiz” uygulanmaktadır. Her döneme ilişkin dönem sonundan itibaren faiz başlatılabilir. Bu durum talep edilmediği takdirde dava tarihinden itibaren faiz işletilir ve son faiz hesaplaması buna göre yapılır.

Boşanma Sonrasında Ecrimisil

Anlaşmalı boşanma halinde taraflar evlilik süresince kullandıkları ev veya arabanın kendisinin kullanımına geçmesini protokol ile kararlaştırabilir. Boşanma kararının kesinleşmesiyle beraber teslim etme tarihinden sonra taşınmaz veya taşınır mal hak sahibi kişiye verilmediğinde bu mala ilişkin ecrimisil davası açılabilmektedir.